Մենք գնացել էինք Մատենադարան: Ավտոբուսի մեջ զանազան խաղեր խաղալով հասանք Մատենադարան: Մատենադարանում մենք տեսանք Ճառնտիրներ, որդան կարմիրներ, ոսկով գրված գիրք, նյութեր որոնցով ներկված էին գրքերը: Մի քար տեսանք. մեզ գիդը բացատրեց, որ դա մի եկեղեցու քար է, որ այդ եկեղեցին ամբողջությամբ քանդվել էր: Մենք նաև տեսանք հայերեն ամենամեծ և ամենափոքր գրքերը, տեսանք արծաթե սիրուն կազմերով գրքեր, տեսանք լուսանկարներ որոնց մեջ նկարված էր գտնված գրքերի սկզբնական վիճակը՝ պատռված, մաշված, իսկ կողքին դրված էր նույն գիրքը՝ վերականգնված և մշակված վիճակով:
Month: November 2018
Կառլսոնի արկածները իմ կրթահամալիրում
Մեր տողանի ուրախ երգերը շատ գրավիչ էին այս զարմանալի մարդուկի համսր: Հայաստան թռչելիս նրա մտքով չէր էլ անցնի, որ իր հարազատ Շվեդիայից բացի կարող է գտնել այնպիսի մի վայր, որտեղ ինքը նույնքան ազատ, անկաշկանդ և ուրախ կարող է զգալ, որքան իր հայրենիքում: Կառլսոնը մեզ մոտ հայտնվեց շատ հանկարծակի: Նա ողջ տողանի ընթացքում ծափ տալով սավառնում էր մեր գլխավերևում. երեխաների ուրախությանը չափ ու սահման չկար: Բոլորը ուզում էին հենց իր ձեռքը բռնած պարել: Բնագիտության դասին նա ընկեր Շուշանին խանգարում էր՝ մեզ պատմելով տանիքին աճող իր հազարավոր բույսերի մասին, իսկ ագարակում նա բոլորիս շվարեցրեց՝ բոլոր կենդանիների վանդակները բացելով և հայտարարելով որ բոլոր կենդանիները մեզ պես պետք է ապրեն ազատության մեջ: Ահավոր իրարանցում սկսվեց: Մինչև ընկեր Շուշանը նրան կբացատրեր, որ մեր կենդանիները ոչ թե անազատության մեջ են, այլ մենք նրանց խնամում և կերակրում ենք, որպեսզի ցրտից և սովից չմահանան /չէ՞ որ նրանք դարձել են մեր ընկերները/, մյուսներս, բոլոր ուսուցիչների օգնությամբ, կենդանիներին ուղեկցեցինք իրենց բները: Մեկ ժամ էլ չէր անցել, որ Կառլսոնը հիմա էլ որոշեց <<օգնել>> ընկեր Զառային այս տարվա Ամանորյա տոնածառի պատրաստման հարցում: Այ՜, թե հետաքրքիր էր…
28.11.18
Մանչուկն ու Կառլսոնը
Ստոկհոլմ քաղաքը սովորական քաղաք է: Այդ քաղաքի շատ սովորական մի շենքում ապրում է սովորական մի ընտանիք;
Այդ ընտանիքում բոլորը սովորական են՝ հայրիկն էլ է սովորական, մայրիկն էլ: Բոսան, Բետան և Մանչուկն էլ սովորական երեխաներ են:
Ամբո□ջ շենքում ընդամենը մի անսովոր արարած կա՝ Կառլսոնը, որը ապրում էր տանիքի վրա:
Գուցե ուրիշ քաղաքներում տանիքի վրա ապրելը սովորական բան է, բայց այստեղ ոչ ոք տանիքի վրա չի ապրում:
Կառլսոնը փոքրիկ, հաստլիկ, ինքնավստահ մարդուկ է: Նա կարողանում է թ□չել, հենց իր փորի վրայի կոճակը սեղմի, մեջքին գտնվող փոքրիկ շարժիչը կաշխատի, մի քիչ հետո կպտտվի պտուտակը, և Կառլսոնը կթռչի:
Նա շատ լավ է զգում տանիքի վրա, ամեն երեկո նստում է ու նայում աստղերին. տանիքից աստղերն ավելի լավ են երևում:
Մարդիկ նույնիսկ չգիտեն, որ տանիքի վրա տնակ կա, չեն էլ կարող տեսնել, որովհետև այն թաքնված է ծխնելույզի ետևում: Ընդհանրապես, մեծերը ուշադրություն կդար□նե՞ն այդքան փոքր տան վրա:
Մանչուկին տանը բոլորը սիրում են ու երես տալիս: Բայց այդ օրը, երբ նա ու Կառլսոնը ծանոթացան, այնքան էլ հաջող օր չէր, և Մանչուկ լինելը բոլորովին էլ հրաշալի չէր: Բոլորը նեղացրել էին նրան, իսկ հայրիկը բարկացել էր դպրոցից ուշ գալու համար:
-Թափառում ես փողոցներում,- ասել էր նա:
Բայց ախր, հայրիկը չգիտեր, որ ճանապարհին մի փոքրիկ, սիրունիկ շնիկ էր հանդիպել, հոտոտել էր իրեն, շարժել պոչիկը, կարծես ուզում էր ի՛ր շունը դառնալ: Մանչուկը նրան կբերեր, բայց ո՞վ կթողներ տանը շուն պահել: Բացի դրանից,այդ ժամանակ մի մորաքույր էր հայտնվել և կանչել շանը.
-Ռիկի՛, Ռիկի՛:
Փոքրիկը հասկացել էր, որ շունը եր□եք իրենը չի լինի:
-Ուրեմն ամբողջ կյանքում առանց շան եմ ապրելու,- տխուր ասաց Մաչուկը:- Ա~յ, մայրիկ, դու հայրիկ ունես, Բեսան և Բետան միշտ միասին են, իսկ ես… ես մենակ եմ, ոչ ոք չունեմ:
-Սիրելի Մանչուկ, չէ՞ որ բոլորս քոնն ենք, – ասաց մայրիկը:
-Չգիտեմ..,- հոգոց հանեց Մանչուկը, ու նրան հանկարծ թվաց, թե ինքը մեն-մենակ է աշխարհում ու ոչինչ չունի:
Ասենք՝ մի սենյակ ունի և գնաց այնտեղ:
- Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դո՛ւրս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:
ամբո□ջ- ամբողջ
թ□չել- թռչել
կդար□նե՞ն- կդարձնե՞ն
եր□եք- երբեք
- Գրի՛ր տեքստում ընդգծված բառերի հականիշները:
ա/ սովորական–անսովոր
բ/ փոքրիկ-մեծ
գ/ սիրունիկ-տգեղ
դ/ տխուր-ուրախ
- Տխուր նշանակում է «տրտում,թախծոտ, անուրախ»: Ի՞նչ իմաստով է գործածվել բառը տխուր գրիչ արտահայտության մեջ:
Տխուր գրիչը այն գրիչն է, որը պատկանում է այն մարդուն որը գրում է տխուր ատեղծագործություններ:
- Ձեռք մեկնել դարձվածքը նշանակում է.
ա/ձեռքը բռնել
բ/օգնել, օժանդակել
գ/վնասել
դ/կաշկանդել
- Օտար բառերը փոխարինի՛ր հայերեն տարբերակներով
ա/ավարիա-վթար
բ/աֆիցեր-սպա
գ/դիրեկտոր-տնօրեն
դ/զիբիլ-աղբ
- Տեքսից դո՛ւրս գրիր չորս գոյական, որոնք դրված են հոգնակի թվով:
երեխաներ
քաղաքներու
աստղեր
մեծերը
- Լրացրու ասացվածքները՝ օգտվելով տրված բառերից:
ա/ Ավելի լավ է դառը ճշմարտություն քան քաղցր սուտը:
բ/Դու ուրիշին օգնիր, աստված էլ քեզ կօգնի:
գ/Ամեն գործի վերջն է գովելի:
դ/դատարկ տակառը բարձր ձայն կհանի:
գովելի, Աստված, ճշմարտությունը, տակառը
- Այն ի՞նչն է, այն ի՞նչը.
Արևի պես է,
Կլոր երես է,
Սերմը՝ ճնճղուկի
կտուցի պես է:
Արևածաղիկ
- Տեքսից դո՛ւրս գրիր մեկ հարցական նախադասություն:
Մանչուկը նրան կբերեր, բայց ո՞վ կթողներ տանը շուն պահել:
- Նկարագրի՛ր Կառլսոնին:
Կառլսոնը փոքրիկ, հաստլիկ, ինքնավստահ մարդուկ է:
- Կուզեի՞ր լինել Մանչուկի փոխարեն: Ինչո՞ւ:
Ես չէի ուզի լինել Մանչուկի փոխարեն, քանի որ ինձ իմ ընտանիքը ավելի է դուր գալիս քան Մանչուկինը, ու նաև չեի ցանկանա լինել տղա, որովհետև արդեն սովորել եմ աղջիկ լինելուն:
- Ի՞նչ երազանք ուներ Մանչուկը:
Մանչուկը շատ եր երազում ունենալ փոքրիկ շնիկ:
- Ինչպե՞ս կուզեիր, որ ավարտվեր այս պատմությունը:
Կուզեի, որ հենց այդ օրը ծնողները Մանչուկին նվիրեին մի փքրիկ և գեղեցիկ շնիկ:
Ճամփորդություն դեպի Մատենադարան
Դեպի Մատենադարան ճամփորդությանը շատ անհամբեր ենք սպասում: Այս հինգշաբթի վերջապես կտեսնենք գրքերի այդ հզոր պահոցը: Ճիշտ է, այդպիսի գիտակրթական համալիրներ ծնողների հետ էլ ենք հաճախ այցելում, բայց դասարանական ճամփորդությանները շատ ավելի հաճելի են ու սպասված:
Մատենադարանի մասին առաջին տեղեկությունները մեզ են հասել V դարից:Մատենադարանը հարյուրամյակներ շարունակ Հայ Առաքելական եկեղեցու Կաթողիկոսարանում եղել է որպես Մայր Գրատուն:Այսօր Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանը աշխարհի հնագոյն եւ հարուստ ձեռագրատներից է: Այստեղ հավաքված շուրջ 17.000 ձեռագիր մատյաններն ընդգրկում են հայ հին եւ միջնադարյան գիտության ու մշակույթի գրեթե բոլոր բնագավառները` պատմություն, աշխարահագրություն, քերականություն, փիլիսոփայություն, իրավունք, բժշկություն, մաթեմատիկա, տիեզերագիտություն, տոմարագիտություն, ալքիմիա-քիմիա, թարգմանական գրականություն, գրականություն, վավերագիտություն, արվեստի պատմություն, մանրանկարչություն, երաժշտություն եւ այլն: Հայերեն մատյաններից բացի այստեղ պահվում են արաբերեն, պարսկերեն, հունարեն, ասորերեն, լատիներեն, եթովպերեն, հնդկերեն, ճապոներեն եւ այլ լեզուներով ձեռագրեր: Հայերեն ամենամեծ մագաղաթյա ձեռագիրը «Մշո ճառընտիրն» է, որը ունեցել է 75Х50 սմ մեծության 660 (այժմ՝ 600) թերթ՝ պատրաստված արջառի և երինջի կաշվից, ամենափոքրը՝ լուցկու տուփից փոքր է, պատրաստված նորածին ուլի մորթուց։
Թեստ
Ինքնաստուգում
Ստորերկրյա ջրեր․Աղբյուրներ
Ստորերկրյա ջրեր: Երկրի ընդերքում գտնվող ջրերը կոչվում են ստորերկրյա ջրեր:Ստորերկրյա ջրերը գոյացել են Երկրի մակերևույթից անձրևաջրերի և հալոցքային ջրերի ներծծման և կուտակման հետևանքով։
Երկրակեղևը կազմող ապարները, ըստ ջուրն իրենց միջով անցկացնելու հատկության, բաժանվում են երկու խմբի՝ ջրաթափանց և ջրամերժ:
Ջրաթափանց են այն ապարները, որոնց միջով ջուրը հեշտությամբ անցնում է, օրինակ՝ տուֆը, ավազը և այլն:
Ջրամերժ են այն ապարները, որոնց միջով ջուրը չի ներծծվում: Այդ ապարներից են մարմարը, կավը և այլն:
Ստորերկրյա ջրերը երկրակեղևում ըստ իրենց տեղադիրքի լինում են գրունտային և միջշերտային:
Գրունտային ջրերը առաջին ջրամերժ շերտի վրա տեղադրված ջրերն են, իսկ միջշերտային ջրերը՝ երկու ջրամերժ շերտերի միջև կուտակված ջրերը:
Աղբյուրներ: Աղբյուրներն առավել շատ տարածված են հրաբխային շրջաններում: Բարձր լեռներում ներծծված տեղումները և հալոցքային ջրերը, անցնելով լավային ճեղքերով և հանդիպելով թույլ թեքություն ունեցող ջրամերժ ապարաշերտի, դուրս են գալիս Երկրի մակերևույթ՝ որպես քաղցրահամ, սառնորակ և մաքուր աղբյուրներ:
Ստորերկրյա ջրերը, երկրակեղևում անցնելով տարբեր ապարաշերտերի միջով, իրենց մեջ լուծում են զանազան հանքային նյութեր, աղեր, գազեր և դուրս են գալիս Երկրի մակերևույթ որպես հանքային աղբյուրներ:
Հանքային աղբյուրների ջրերն ունեն բուժիչ հատկություն: Մեր երկրում հայտնի են Ջերմուկի, Արզնու, Բջնիի հանքային աղբյուրներր: Աղբյուրները կարող են լինել տաք և սառը: Հանքային տաք ջրերը կոչվում են ջերմուկներ:
Երկրի ընդերքից պարբերաբար տաք ջուր և գոլորշի շատրվանող աղբյուրները կոչվում են գեյզերներ: Գեյզերներ շատ կան Կամչատկա թերակղզում:
Արտեզյան ջրեր: Ինչպես վերևում նշվեց՝ միջշերտային ջրերը երկու ջրամերժ շերտերի միջև կուտակված ջրերն են: Սակայն, եթե տեղանքի ռելիեֆը լեռնային է, ապա գոգավորություններում կուտակված միջշերտային ջրերը գտնվում են որոշակի ճնշման տակ: Բավական է վերին ջրամերժ շերտը ծակել, և ջուրը սեփական ճնշման տակ դուրս կշատրվանի Երկրի մակերևույթ: Այդ ջրերն անվանում են արտեզյան: Արտեզյան անվանումն առաջացել է Ֆրանսիայի Արտուա (լատիներեն՝ Artesium) պատմական մարզից, որտեղ առաջին անգամ այդպիսի ջրհոր է փորվել: Արտեզյան ջրերով հարուստ է նաև Արարատյան գոգավորությունը:
Ստորերկրյա ջրերի օգտագործումը և պահպանումը: Ստորերկրյա ջրերը քիչ են աղտոտված: Այս ջրերը շատ ավելի մաքուր են, քան գետերի և լճերի ջրերը: Ուստի այս ջրերը կարելի է առանց լրացուցիչ մաքրման օգտագործել խմելու և կենցաղային այլ նպատակների համար:
Ստորերկրյա տաք ջրերը, գեյզերներն օգտագործում են նաև բնակարանների և ջերմոցների ջեռուցման նպատակներով:
Կարևոր նշանակություն ունեն նաև հանքային աղբյուրների ջրերը, որոնք օգտագործում են խմելու և բուժման նպատակներով:
Սակայն այսօր վտանգված է ստորերկրյա ջրերի անաղարտությունը: Արդյունաբերական ձեռնարկությունների ու բնակավայրերի կենցաղային կեղտաջրերը, ինչպես նաև՝ գյուղատնտեսության մեջ օգտագործվող պարարտանյութերն ու թունաքիմիկատները ջրերի հետ ներծծվում են երկրակեղևի մեջ և, հասնելով ստորերկրյա ջրերին՝ աղտոտում դրանք:
Ստորերկրյա ջրերի անաղարտության պահպանության հարցը ներկայումս լուրջ հիմնահարց է դարձել ողջ մարդկության համար:
Հարցեր և առաջադրանքներ
- Ի՞նչ են ստորերկրյա ջրերը: Ինչպե՞ս են դրանք առաջանում։ Ստորերկրյա ջրերը գոյացել են Երկրի մակերևույթից անձրևաջրերի և հալոցքային ջրերի ներծծման և կուտակման հետևանքով։
- Որո՞նք են ջրաթափանց ե ջրամերժ ապարները: Բերեք օրինակներ։ Ջրաթափանց են այն ապարները, որոնց միջով ջուրը հեշտությամբ անցնում է, օրինակ՝ տուֆը, ավազը և այլն: Ջրամերժ են այն ապարները, որոնց միջով ջուրը չի ներծծվում: Այդ ապարներից են մարմարը, կավը և այլն:
- Ստորերկրյա ջրերը երկրակեղևում ըստ իրենց տեղադիրքի ի՞նչ տեսակների են լինում: Ստորերկրյա ջրերը երկրակեղևում ըստ իրենց տեղադիրքի լինում են գրունտային և միջշերտային:
- Ի՞նչ են աղբյուրը, գեյզերը, հանքային ջուրը: Բարձր լեռներում ներծծված տեղումները և հալոցքային ջրերը, անցնելով լավային ճեղքերով և հանդիպելով թույլ թեքություն ունեցող ջրամերժ ապարաշերտի, դուրս են գալիս Երկրի մակերևույթ՝ որպես քաղցրահամ, սառնորակ ե մաքուր աղբյուրներ:Հանքային աղբյուրների ջրերն ունեն բուժիչ հատկություն: Մեր երկրում հայտնի են Ջերմուկի, Արզնու, Բջնիի հանքային աղբյուրներր: Աղբյուրները կարող են լինել տաք ե սառը: Հանքային տաք ջրերը կոչվում են ջերմուկներ:րկրի ընդերքից պարբերաբար տաք ջուր և գոլորշի շատրվանող աղբյուրները կոչվում են գեյզերներ: Գեյզերներ շատ կան Կամչատկա թերակղզում:
- Ո՞ր ջրերն են կոչվում արտեզյան: Բավական է վերին ջրամերժ շերտը ծակել, և ջուրը սեփական ճնշման տակ դուրս կշատրվանի Երկրի մակերևույթ: Այդ ջրերն անվանում են արտեզյան:
- Ի՞նչ նպատակներով են օգտագործվում ստորերկրյա ջրերը: Ստորերկրյա ջրերը, երկրակեղևում անցնելով տարբեր ապարաշերտերի միջով, իրենց մեջ լուծում են զանազան հանքային նյութեր, աղեր, գազեր և դուրս են գալիս Երկրի մակերևույթ որպես հանքային աղբյուրներ։
26.11.2018
Հաշվիր գումարը։
Oրինակ՝
12 կմ 400 մ+8 կմ 750 մ=20 կմ 1150 մ=21 կմ 150 մ
12 կմ 200մ+8 կմ 950 մ=21կմ 150մ
10 մ 26 սմ+5 մ 84 սմ=16մ 10սմ
4 տ 600 կգ+5 տ 400 կգ=10տ
11 սմ 7 մմ+5 սմ 8 մմ=16սմ 15մմ
5 ժ 35 ր+7 ժ 45 ր=13ժ 20ր
5 ժ +12ժ 25 ր=17ժ 25ր
2 օր 10 ժ+3 օր 15 ժ=6օր 1ժ
26 ր 40 վ+20 ր 30 վ=47ր 10վ
15 դմ 4 սմ+12 դմ 8 սմ=28դմ 2սմ
16 դմ 6 սմ+8 սմ=17դմ 4սմ
23 ց 62 կգ+4 ց 50 կգ=28ց 12կգ
29 ց+2 ց 60 կգ=31ց 60կգ
13 կմ+2 կմ 950 մ=15կմ 950մ
10 մ 26 սմ+5 մ 84 սմ=16մ 10սմ
4 տ +15 տ 800 կգ=19տ 800կգ
Հաշվիր տարբերությունը։
Oրինակ՝
10 սմ 6 մմ- 3 սմ 15 մմ=9 սմ 16 մմ-3 սմ 15 մմ=6 սմ 1 մմ
20 սմ 5 մմ-7 սմ 9մմ=12սմ 6մմ
18 դմ 5 սմ-10 դմ 9 սմ=7դմ 6սմ
26 դմ 5սմ-12 սմ=25դմ 3սմ
22 մ 4 սմ-14 մ 56 սմ=7մ 48սմ
32 մ-11 մ 80 սմ=20մ 20սմ
17 կմ-9 կմ 650 մ=8կմ 650մ
12 կմ 750 մ-10 կմ=2կմ 750մ
18 ց 62 կգ-5 ց 92 կգ=12ց 70կգ
10 ց-5 ց 60 կգ=5ց 60կգ
22 տ- 20 տ 750կգ=2տ 750կգ
32 տ 200 կգ-850 կգ=31տ 350կգ
Խնդիրներ․
Հաշվիր 2 մ 25 սմ, 3 մ 75 սմ և 5 մ կողմերով եռանկյան պարագիծը։
11մ
Հաշվիր 2 դմ 8 սմ, 6 դմ 2 սմ, 5 դմ 8 սմ և 9 սմ կողմերով քառանկյան
պարագիծը։
15դմ 7սմ
26.11.18
Գործնական աշխատանք՝
Նախադասություններն ավարտի՛ր:
Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, բայց աքլորը հասկացավ, որ նա սոված է և ուզում էր իրեն ուտել:
Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, թեև աքլորը աղվեսին տվել էր տար չորս ճուտ:
Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, որը շատ սոված էր:
Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, որին աղվեսը ուզուն եր ուտել:
Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, որից գողացել էր վեց ճուտ:
Քաղցած աղվեսը աքլորին համոզում էր, որովհետև կերել էր յոթ ճուտ:
Քաղցած աղվեսը աքլորին համոզում էր, երբ աքլոր քնած էր:
Քաղցած աղվեսը աքլորին համոզում էր, որ կուտը շատ վատ բան է: