Հայկական հարցը Փարիզի խաղաղության կոնֆերանսում։ Սևրի պայմանագիրը

Հայկական պատգամավորությունները Փարիզի կոնֆերանսում։ Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականության գլխավոր խնդիրը Հայկական հարցի լուծումն էր։ Այսինքն՝ պահանջ էր դրվում Թուրքիայի տիրապետության տակ գտնվող արևմտահայ նահանգները միացնելու Հայաստանի Հանրապետության և այդպիսով ստեղծել Միացյալ, Անկախ Հայաստան։
Ինչպես հայտնի է, 1918 թ․ հոկտեմբերի 30-ին ստորագրված Մուդրոսի (նավահանգիստ էգեյան ծովում) զինադադարով Թուրքիան ընդունեց իր պարտությունը և դուրս եկավ պատերազմից։ Պարտություն կրեցին Քառյակ միության նաև մյուս երկրները, ու այդպիսով ավարտվեց Առաջին աշխարհամարտը։
1919 թ․ հունվարին բացվեց Փարիզի խաղաղության կոնֆերանսը (խորհրդաժողովը)։ Հաղթանակած Անտանտի երկրները (Անգլիան, ֆրանսիան, Իտալիան, Ճապոնիան և այլն) այստեղ պետք է հաշտության պայմանագիր կնքեին պարտված Քառյակ միության երկրների, այդ թվում՝ Թուրքիայի հետ։ Անտանտի երկրների <<փոքր դաշնակիցն>> էր համարվում նաև Հայաստանը, որովհետև նա մասնակցություն էր ունեցել պատերազմին և կրել մեծ կորուստներ։

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը այդ կոնֆերանսում պաշտպանելու համար Փարիզ մեկնեց հանրապետության պատվիրակությունը՝ Ավետիս Ահարոնյանի նախագահությամբ։ Ավելի վաղ, 1912 թվականից, Փարիզում գործում էր մեկ այլ՝ Հայ (արևմտահայ) ազգային պատվիրակություն՝ եգիպտահայ մեծահարուստ, հասարակական գործիչ Պողոս Նուբար Փաշայի (1851-1930) գլխավորությամբ։

Հայկական այս երկու պատգամավորները միասին մեծ աշխատանք կատարեցին Հայկական հարցի նախապատրաստման ու կոնֆերանսին ներկայացնելու ուղղությամբ։ 1919 թ․ փետրվարին նրանք խաղաղության կոնֆերանսին ներկայացրին հայկական պահանջների մի հուշագիր, որով դաշնակից տերություններից պահանջվում էր ՀՀ-ին միացնել արևմտահայ մի շարք նահանգներ՝ ծովային ելքով։
Միացյալ Հայաստանի գաղափարի իրականացման համար շատ կարևոր էր նաև մանդատի (հովանավորության կամ խնամակալության) հարցը։ Այսինքն՝ անհրաժեշտ էր, որ մի հզոր պետություն պաշտպանվեր Միացյալ Հայաստանի՝ ապահովեր նրա անվտանգությունը, օգներ տնտեսապես, մինչև որ կայանար որպես ինքնուրույն պետություն։ Հույս էր պահել, որ Միացյալ Հայաստանի խնամակալությունը կստանծնի ԱՄՆ-ը։ Փարիզի խաղաղության խորհրդաժողովը և նորաստեղծ Ազգերի լիգան որոշում են Հայաստանի մանդատը հանձնել ԱՄՆ-ին 1919 թ․ հոլիսին Հայաստանի գերազանց կոմիսար է նշանակվում ամերիկացի գնդապետ Ուիլյամ Հասկելը։

ԱՄՆ-ի նախագահ վուդրո վիլսոնը շատ էր հետաքրքվում Հայաստանով և Հայաստանի հանձնարարգրի ջերմ պաշտպաններից էր։ Նա պատվիրակություն ուղարկեց տարածաշրջան՝ ուսումնասիրելու Հայաստանի խնամակալությունը ստանձնելու պայմաններն ու հնարավորությունները։ Սակայն, ի վերջո, ԱՄՆ-ի Սենատը, Վիլսոնի կամքին հակառակ, հրաժարվեց ընդունել Հայաստանի մանդատը։
Սան Ռեմոյի խորհրդաժողովը։ 1920 թ․ ապրիլի Իտալիայի Սան Ռեմո քաղաքում կայացավ Անտանտի տերությունների (Անգլիայի, Ֆրանստիայի, Իտալիայի և Ճապոնիայի) ղեկավարների կոնֆերանս, որտեղ մշակվեց և Օսմանյան Թուրքիայի կառավարությանը ներկայացվեց առաջիկա հաշտության պայմանագրի նախագիծը։ Այստեղ հստակեցվեցին նաև Հայկական հարցի հետ կապված մի շարք խնդրիներ՝ հանձնարարագրի, տարածքների, ռազմական օգնության և այլն։

Սևի պայմանագիրը։ Եվ վերջապես 1920 թ․ օգոստոսի 10-ին Փարիզի Սևր կոչվող շրջակայքում Անտատի երկրները սուլթանական Թուրքիայի հետ կնքեցին հաշտության պայմանագիր։ Հայաստանի կողմից պայմանագիրը ստորագրեց հանրապետության պատվիրակության ղեկավար Ավ․ Ահարոնյանը։ Նա այդ օրը համարել է կյանքի ամենաերջանիկ օրը։

Սևրի Պայմանագիրը

Սևրի պայմանագիրը կնքվել էր 1920 թվականին Փարիզում՝ Սևր արվարձանում։ Այն պետք էր ստորագրվեր սուլթանական Թուրքիայի և Առաջին համաշխարհային պատերազմում հաղթած 15 երկրերի միջև։ Հայաստանի Առաջին Հանրապետության անունից պայմանագիրը ստորաջեց Ավետիս Ահարոնյանը, իսկ արևմտահայության անունից՝ Պողոս Նուբարը։ Պայմանագիրը բաղկացած էր 13 մասից և 433 հոդվածից, որոնցից 88—93 հոդվածները վերաբերվում էին Հայաստանի Առաջին Հանրապետությանը։ Ըստ որոնց Հայաստանը պետք էր ստանար 90քառ․ կմ^2, որը նաև ունենալու էր ելք դեպի Սև ծով, ընդգրկում էր իր մեջ Վանը, Էրզրումը, Տրամպինզոնը, Բիթլիսը․ Հայաստանի վերջնական տարածքի սահմանները պետք է որոշեր ԱՄՆ-ն։ Թուրքիան նաև պետք է ճանաչեր Հայաստանը որպես ազատ և անկախ պետություն։ Նաև պետք է որոշվեր Հայաստանի, Վրաստանի և Ադրբեջանի սահմանները։ Ըստ Սևրի պայմանագրի չեղյալ էին համարվում Թուրքիայի և Ռուսաստանի մաս կազմող պետությունների հետ կնքված բոլոր պայմանագրերը։
Բայց այս ամենը չեղյալ համարվեց, քանի որ քեմալական Թուրքիան չճանաչեց սուլթանական Թուրքիայի հետ կնքված այդ պայմանագիրը։

Destination Unit 5

A. Complete using the correct past perfect simple form of the verbs in brackets.
1. By the time I arrived, everyone had left!
2. Steve had already seen the film, so he didn’t come with us to the cinema.
3. Tina had not finish doing the housework by seven o’clock, so she called Andrea to tell her she would be late.
4. Had you just spoke to Billy when I rang?
5. The car broke down just after we had set off.
6. I didn’t eat anything at the party because I had already eaten at home.
7. Have you heard about the accident before you saw it on TV?

B. Choose the sentence (A or B) which means the same as the first sentence.
1. We’d had dinner when Wendy arrived.
B. We had dinner and then Wendy arrived.
2. I read the book after I’d seen the film.
B. I read the book and then I saw the film.
3. By the time Dad came home, I’d gone to bed.
B. I went to bed after Dad came home.
4. She didn’t go to bed until her mum had come home.
B. Her mum came home and then she went to bed.

5. Mr. Banks hadn’t arrived at the office by the time I got there.
A. I arrived before Mr. Banks.
6. They’d bought the plane tickets before they heard about the cheaper flight.
A. They bought the plane tickets and later they heard about the cheaper flight.
7. The girls had tidied the house when the visitors arrived.
B. The girls tidied the house and then the visitors arrived.

C. Write sentences using the prompts. One of the verbs must be in the past perfect simple.
1. We just heard the news when you rang.
2. I already thought of that before you suggest it.
3. When I turned on the TV the programme already started.
4. She’s hungry because she hasn’t ate anything all day.
5. By the time I left school I decided to become a musician.

D. Look at the pictures and complete the sentences. Use the correct form of the past perfect continuous.

1. She was tired because of running.
2. They were hot because of dancing.
3. The garden was flooded because it was raining all night.
4. Did they crash because of driving too fast?
5. When I arrived, they were waiting for over half an hour.
6. When I got there, they weren’t waiting long

E. Choose the correct answer.
1. I’d only been doing the washing-up for a few minutes when Clare came home, so she offered to finish it.
2. Had you already given James his birthday present when we gave him ours?
3. Gail hadn’t told me that she would help me, so I wasn’t angry when she didn’t.
4. Mum had been drinking her cup of tea for several minutes before she realised it had salt in it!
5. We’d been getting ready all day when they called to say the party had been cancelled.
6. It was a fantastic experience because I’d never flown in a plane before.

F. If a line is correct, put a tick (✓). If there is an extra word in a line, write the word.
Dear Diary,

1. Had
2. ✓
3. doing
4. had
5. ✓
6. had
7. ✓
8. ✓
9. about
10. been

English

1. Combine words in the box to make phrases.
rely on someone
keep in touch with someone
make friends
depend on someone
a close friend
get on well with someone

2. Answer the questions.
Another way of saying ‘stay in contact with someone’ is keep in touch.
1. Rely (on) is a verb. What’s the adjective? Depend
2. What’s a synonym for rely on? depend on
3. A sociable person enjoys the company of others. What’s the opposite? antisocial
4. What’s the opposite of loyal? disloyal
5. What’s the relationship between people who are friends? friendship
6. What do you call a friend you like very much? A best friend

3. Rewrite the sentences using the words in capitals in the correct form. The meaning must stay the same.
He’s bit antisocial. SOCIABLE – He isn’t very sociable.
1. He likes Ruben. FRIENDLY – He friendly likes Ruben,/ he likes Ruben friendly.
2. She never phones us. TOUCH – She never keeps in touch with us.
3. I don’t have a good relationship with my father. GET ON – I don’t get on well with my father.
4. I became her friend at university. MAKE – I made friends with her at university.
5. My boss is very reliable. RELY – I can rely on my boss.
6. I’ve known Donna for a long time. OLD – Donna is my old friend/ Me and Donna are old friends

5. Circle the correct word.
They were very happy, then something went wrong.
1. Hana’s in a serious relationship.
3. Shall we get together next week?
4. They have lots in common.
5. She went out with Len at university.
6. How did you get to know Anya?

6. Complete the missing words.
I went out with Osman for two months, then we fell out over something stupid.
1. I don’t get on with Dirk. We argued with each other a lot, and last week we had a terrible row.
2. I’d like to get to know Anders better because we have a lot in common.
3. Karli split up with him last week and I think she regrets it now; she’s a bit depressed.
4. We have nothing in common. That’s why I regret I could never go out with him.

7. Complete the text.
Milo and I got to know one another when we worked together during the summer. We had a lot in common and got on really well, but, unfortunately, he was in a serious relationship at the time. Then it all went wrong. He and his girlfriend Inez had a big row and he split up with her. We started to go out with each other almost immediately, but Milo soon regrated his decision to end his relationship with Inez. He realized that he was still in love with her, and that our relationship was a big mistake.

Navigate

Vocabulary & Reading describing past experiences

1. Look at the photo and the headline of the article and discuss the questions.
1. What do you consider to be a bad day at work?
So instead of work I am going to school. Even though I like my school and I like to work, but sometimes I hate my teachers or that subject and I just want to go home. But at the same time when I get home I want to go back to school.

2. How could a hippo be related to a bad day at work?
What do you mean? The hippo is the reason that this person had a terrible day at work. The hippo tried to eat the poor man. He could have just asked him for food not attack him and even drown him.

2. Read the magazine article. Were are your ideas close to what actually happened?
Sadly before I could answer this question, I have already read the article:)

3. Read the article again and choose the correct verbs.

• I’ll never forget that day. It started out as just an ordinary day at work. I never expected that within a few hours I would be in great danger!
• I managed to free one hand and felt around – my hand touched a hippo’s nose. It was only then that I realized I was underwater.
• I remember looking up at the surface of the water, and wondering which of us could his breath the longest.
• Meanwhile the hippo had quietly disappeared.
• I believe, though, that I met him one more time.
• Being there obviously reminded me of what had happened.
• Then, just as we were going past the same place in the river, a huge hippo suddenly appeared.
• I screamed so loudly that those with me said they’d never heard anything like it.
• I’m sure I recognized the same hippo, still just as angry.

4a. Complete the questions with the verbs in the box.
1. When did the writer realize that his head was inside a hippo? How do you think he felt?
2. Why do you think the writer remember so clearly what he was seeing and wondering about while he was underwater?
3. Do you believe the writer really remembered the same hippo two years later, or did it just remined him of the hippo that attacked him?
4. Did you expect the writer to return to being a river guide after what happened? Would you?

b. Discuss your answers with a partner.

Grammer & Speaking narrative forms

5. Work with a partner. Match verbs 1-5 to descriptions a-c.
1. I was 27 and ¹had been a river guide for several years.
2. The sun ²was setting and we ³were reaching the end of the tour one evening, when something knocked into the boat.
3. …something ⁴knocked into the boat. Thinking it was the other boat, I ⁵turned round to push it away…

a Setting the background to the story: 2
b The main events in a story: 3
c An event that happened before the main events in the story: 1

6a. Read the Grammer focus box to check your ideas.

b. Add one more example of each form from the article on page 16 to the box.

7a. Complete the story with the correct form of the verbs in brackets.
A lucky escape
That reminds of another story I heard about a man who had a lucky escape. He had been at a barbecue restaurant on top of a mountain, and after the meal he decided not to take the cable car down with his friends, but to walk down instead. While he was looking for the path, he fell into a stream and broke his leg. Unable to move he tried to phone for help, but his mobile wasn’t working because he dropped it in the stream.
Knowing he was missing, teams of people were looking for him, but it was twenty-four days before they found him. Luckily he brought a bottle of barbecue sauce with him to the barbecue and he survived by drinking water mixed with the barbecue sauce.

C. Work with a partner. What could the man have said about his lucky escape a few years later?
“Always have water and food with him no matter where you go” – survived man

Ատոմների կառուցվածքը: Էլեկտրականացման բացատրությունը: Լիցքի պահպանման օրենքը։Էլեկտրական հաղորդիչներ և անհաղորդիչներ: Էլեկտրական դաշտ։

Էլեկտրական երևույթները բացատրելու համար անհրաժեշտ է պարզել ատոմի կառուցվածքը: Այդ ուղղությամբ առաջին հայտնագործությունը կատարեց անգլիացի գիտնական Ջ.  Թոմսոնը: 1898 թվականին նա հայտնաբերեց ատոմի կազմի մեջ մտնող և տարրական լիցք կրող փոքրագույն մասնիկը՝ էլեկտրոնը:

Էլեկտրոնը անհնար է «զատել» իր լիցքից, որը միշտ միևնույն արժեքն ունի: Տարբեր քիմիական տարրերի ատոմներում պարունակվում են տարբեր թվով էլեկտրոններ: Շարունակելով ատոմի կառուցվածքի բացահայտման հատուկ փորձերը, անգլիացի գիտնական Էռնեստ Ռեզերֆորդը 1911թ.-ին ներկայացրեց ատոմի կառուցվածքի վերաբերյալ իր մոդելը, որն անվանեցին մոլորակային:Ըստ Ռեզերֆորդի նյութի՝ յուրաքանչյուր ատոմ կարծես փոքրիկ Արեգակնային համակարգ է, որի կենտրոնում դրականապես լիցքավորված միջուկն  է: Էլեկտրոնները պտտվում են միջուկի շուրջը նրա չափերից շատ ավելի մեծ հեռավորությունների վրա, ինչպես մոլորակները Արեգակի շուրջը:Տարբեր տարրերի ատոմները միմյանցից տարբերվում են իրենց միջուկի լիցքով և այդ միջուկի շուրջը պտտվող Էլեկտրոնների թվով: 

 Դ. Ի. Մենդելեևի քիմիական տարրերի պարբերական աղյուսակում տարրերի կարգաթիվը՝ Z-ը, համընկնում է սովորական վիճակում տվյալ տարրերի ատոմի մեջ պարունակվող էլեկտրոննեի թվի հետ, հետևաբար էլեկտրոնների գումարային լիցքը ատոմում հավասար է՝ qէլ.=−Z⋅e Միջուկի լիցքը կլինի՝ qմիջ.=+Z⋅e Ատոմի միջուկը ևս բարդ կառուցվածք ունի. նրա կազմության մեջ մտնում են տարրական դրական լիցք կրող մարմիններ՝ պրոտոններ:

qp=e=1,6⋅10−19կլՊրոտոնի զանգվածը մոտ 1840 անգամ մեծ է էլեկտրոնի զանգվածից: Դատելով միջուկի լիցքից կարելի է պնդել.

Ատոմի միջուկում պրոտոնների թիվը հավասար է տվյալ քիմիական տարրի կարգահամարին՝ Z-ին:

Ինչպես ցույց տվեցին հետազոտությունները, բացի պրոտոններից միջուկի պարունակում է նաև չեզոք մասնիկներ, որոնց անվանում են նեյտրոններ:  Նեյտրոնի զանգվածը փոքր ինչ մեծ է պրոտոնի զանգվածից: Նեյտրոնների թիվը միջուկում նշանակում են N տառով: 

Միջուկի պրոտոնների՝  Z թվի և նեյտրոնների N թվի գումարին անվանում են միջուկի զանգվածային թիվ և նշանակում A տառով:

A=Z+N, որտեղից՝ N=A−ZA-ն կարելի է որոշել Մենդելեևի աղյուսակից՝ կլորացնելով տրված տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը մինչև ամբողջ թիվ:

Այսպիսով, ատոմի կենտրոնում դրական լիցք ունեցող միջուկն է, որը կազմված է Z պրոտոնից և N նեյտրոնից, իսկ միջուկի շուրջը, եթե ատոմը չեզոք է, պտտվում են Z Էլեկտրոններ:

Որոշ դեպքերում ատոմները կարող են կորցնել մեկ կամ մի քանի էլեկտրոններ: Այդպիսի ատոմն այլևս չեզոք չէ, այն ունի դրական լիցք և կոչվում է դրական իոն: Հակառակ դեպքում, երբ ատոմին միանում է մեկ կամ մի քանի էլեկտրոն, ատոմը ձեռք է բերում բացասական լիցք և վեր է ածվում բացասական իոնի: 

Ցիտոպլազմա, բջջի հիմնական օրգանոիդները

Ցիտոպլազման մածուցիկ նյութ է։ Այն բջջի կենսահեղուկ միջավայրն է, որտեղ տեղակայված են կորիզը, օրգանոիդները և ներառուկները։ Ցիտոպլազման բուսական բջիջներում բջջապատից, իսկ կենդանական բջիջներում գլիկոկալիքսից սահմանազատվում է պլազմայի թաղանթով։ Ցիտոպլազմայում են ընթանում կենսաքիմիական ռեակցիաները։ Ներառուկները (սպիտակուցները, ածխաջրերը, լիպիդները….) ցիտոպլազմայի ոչ մշտական բաղադրիչներն են։ Դրանք առաջանում և ծախսվում են բջջի կենսագործունեության ընթացքում։ Բջիջներում որոշ սպիտակուցներ հանդես են գալիս թելիկների, խրձերի և միկրոխողովակների ձևով և կազմում են բջջակմախք։ Բույսերի և նախակենդանիների բջիջներում կան թաղանթով սահմանազատված տեղամասեր՝ խորշեր, որոնց անվանում են վակուոլներ։ Դրանք լցված են բջջահյութով։

Բջիջները մանրադիտակային գոյացություններ են։ Ըստ ձևի՝ լինում են գնդաձև, իլիկաձև, ձվաձև, մտրակավոր և այլն: Յուրաքանչյուր բջիջ կազմված է բջջապլազմայից և կորիզից: Բջջապլազման կիսահեղուկ միջավայր է, պարունակում է բազմաթիվ օրգանոիդներ և տարբեր ներառուկներ: Կենդանիների բջիջների ներառուկներից են կորիզը, միտոքոնդրիաները, ներպլազմային ցանցը, Գոլջիի համալիրը, լիզոսոմները և այլն, իսկ բույսերինը ներառում է նաև պլաստիդներ, որոնցից առավել կարևոր են քլորոպլաստները: Բջիջներն արտաքինից պատված են բջջապլազմային թաղանթով, որն ունի բարդ կազմություն և կատարում է տարբեր ֆունկցիաներ: Կորիզը պարունակում է միկրոկառուցվածքներ, որոնք կրում են բջջի ժառանգական տեղեկությունները: Բջիջների մեծամասնությունն ունի 1 կորիզ, բայց կան նաև երկու և բազմակորիզավորներ: Կորիզն արտաքինից սահմանազատված է թաղանթով, որի ծակոտիներով դեպի բջջապլազմա կարող են անցնել նույնիսկ խոշոր մոլեկուլներ, որոնք գենետիկական տեղեկություն են փոխանցում բջջային որոշակի սպիտակուցների սինթեզի մասին:

Բջիջների կողմից սինթեզվող որոշ նյութեր կամ վերջնանյութեր հեռացվում են բջիջներից հյութազատության, արտազատության օգնությամբ:
Ժամանակակից դասակարգմամբ բջիջները բաժանում են ըստ հյուսվածքի տեսակի՝ էպիթելային, շարակցական, ոսկրային, մկանային, նյարդային, որոնք կատարում են տարբեր ֆունկցիաներ: Մկանային բջիջներից գոյանում են մկանները, որոնցով պայմանավորված է շարժվելու ունակությունը, արյան կարմիր բջիջները տեղափոխում են թթվածինը, մաշկի բջիջները պաշտպանիչ ծածկ են ստեղծում մարմնի համար, նյարդային բջիջներն ընկալում են ցավը, տաքը, ցուրտը և գրգիռը փոխանցում օրգանիզմի ամենակարևոր օրգաններից մեկի` գլխուղեղի նյարդային բջիջներին և այլն:

Destination Unit. 4

A. Complete using the correct present perfect simple form of the verbs in brackets.
1. I‘ve seen this film already.
2. John and Julie have their car for about a year.
3. She hasn’t took her driving test yet.
4. Sue has been a tour guide since she left university.
5. Have you rode into town on your new bike yet?
6. This new computer has made my life a lot easier.
7. We have not decide what to get Mark for his birthday yet.
8. Has Paul ever met a famous person?

B. Choose the correct answer.
1. I’ve never played this game before.
2. Adam has tidied his room last night.
3. Have you lived here since 2005?
4. Carol and I have been to the cinema three nights ago.
5. It’s the first time you’ve visited our flat, isn’t it?
6. They haven’t given the baby a name yet.
7. Have you been to New York when you went to the States last summer?
8. Have you ever sent an e-mail before?

C. Look at the picture and use the prompts to write sentences. Use the correct form of the present perfect simple.

1. The lesson has not start yet
2. The teacher has already wrote on the board.
3. Joe and Tim have just came into the classroom/
4. Tony did not finish getting his books ready.
5. Christine has already opened her book.
6. Dave drop the pen on the floor.
7. He has not pick it up yet.

D. Complete using the correct present perfect continuous form of the verbs in brackets. Use short forms were possible.
Mandy: Hi Matt. How are you? What have you been doing recently?
Matt: Oh, hi Mandy! Well, I have been studding for my exams.
Mandy: That sounds boring! Have you been working hard?
Matt: Very! Basically, I have been sitting at my desk in my bedroom for the past three weeks and I haven’t been out at all.
I have been working with Michael, my best friend, some of the time, through so at least I’ve had some company. How about you?
Mandy: Well, we haven’t decided yet. We have been looking at different places to see which we like best.
Matt: I’m sure you’ll have a great time wherever you go. Oh, by the way, I have been thinking of having a party when I finish my exams. Would you like to come?
Mandy: Sure! That would be great!

E. Circle the correct word or phrase.
1. I think I’ve heard that song before.
2. They haven’t arrived yet, but they should be here soon.
3. You’ve been writing that e-mail for over an hour. How long is it going to take you?
4. Have you been talking on the phone since eight o’clock?
5. Jo as already invited Shirley to dinner.
6. I’ve been reading an interview with Brad Pitt, but I haven’t finished it yet.
7. Have the boys been playing computer games since this morning?

F. Complete using the words in the box.
1. I haven’t listened to their new CD yet. Is it any good?
2. We’ve been waiting for you for over an hour. Where have you been?
3. Have you ever been to the UK before?
4. I’m afraid we’ve already made plans for this weekend, so we won’t be free.
5. Pedro has been having English lessons since he was five years old.
6. It’s strange that you mention the film Crash. I’ve just been reading about it in the paper.
7. I’ve never heard of a ‘sodoku’. What is it?

Հայաստանի հանրապետության միջազգային դրությունը և հայկական հարցը։ Հարաբերությունները հարևան պետությունների հետ

Հանրապետության միջազգային դրությունը (1918թ․)։ Ինչպես արդեն գիտենք, 1918 թ․ հունիսի 4-ին Թուրքիայի հետ Բաթումում հաշտություն կնքելուց հետո Հայաստանի Հանրապետությունը հայտնվել էր շատ ծանր դրության մեջ։ Ընդամենը 12 հազ․ քառ․ կմ տարածք, թուրք-թաթարական շրջափակում, հարյուրհազարավոր նորաբնակություն և այլն։
1918 թ․ ամռանը Հայաստանի ներկայացությունը (նախագահ՝ Ա․ Ահարոնյան) փորձ արեց բանակցելու Քառյակ միության երկրների (Գերմանիա, Ավստրո-Հունգարիա, Թուրքիա, Բուլղարիա) հետ՝ Բաթումի պայմանագիրը փորք-ինչ մեղմելու նպատակով, բայց արդյունքի չհասավ։
Քանի դեռ շարունակվում էր աշխարհամարտը, Անդրկովկասում տեր ու տնօրինություն էին անում Քառյակ միության երկրներից Գերմանիան և Թուրքիան։ Նրանք նույնիսկ մրցակցում էին իրար հետ, թե տարածաշրջանում ով ավելի մեծ ազդեցություն կիշխի։ Նրանց համար մեծ գրավչություն ուներ ադրբեջանական նավթը։ Հայաստանը իրավունք չուներ հարաբերվելու այլ պետությունների և հատկապես Անտանտի երկրների ու Ռուսաստանի հետ։
Այս վիճակը շարունակվեց մինչև 1918 թ․ վերջերը՝ Առաջին աշխարհամարտի ավարտը։ Ի վերջո, Անտանտը հաղթեց Քառյակ պայմանին։ Պարտված Գերմանիան և Թուրքիան իրենց զորթերը դուրս բերեցին Անդրկովկասից։ Դրա շնորհիվ Հայաստանի Հանրապետության տարածքը լայնեցվեց՝ մինչև 70 հազար քառ․ կմ-ի։
Այժմ արդեն տարածաշրջանում ազդեցիկ դիրք գրավեց Անտատի երկրներից Անգլիան։ Աշխարհամարտի ավարտից հետո Հայաստանի արտաքին քաղաքական վիճակը փորք-ինչ լավացավ, և նա սկսեց ավելի ակտիվ արտաքին քաղաքականություն վարել։
Հայ-վրացական հարաբերությունները։ ՀՀ արտաքին քաղաքականության հիմնական ուղղություններից մեկը բարիդրացիական հարաբերությունների հաստատումն էր անմիջական հարևանների հետ։ Հայաստանի հարևաններն էին Թուրքիան, Վրաստանը, Ադրբեջանը և Պարսկաստանը։ Նրանց հետ կանոնավոր հարաբերությունների հաստատումը հարթ չընթացավ, որովհետև իրար միջև կայն ազգային, տարածքային-սահմանային լուրջ վեճեր։ Միակ երկիրը Պարսկաստանն էր, որը Հայաստանի հետ չի ունեցել որևէ լուրջ խնդիր և հանրապետության գոյության ողջ ընթացքում պահպանել է բարեկամական հարաբերություններ։
Հայկական տարածքների նկատմամբ հավակնություններ ունեին հարևան մոյւս երեք պետությունները, այդ թվում նաև Վրաստանի Հանրապետությունը։
Պատմությունից մենք գիտենք, որ հայ և վրաց ժողովուրդների միջև գոյություն է ունեցել դարավոր բարեկամություն։ Նրանք շատ անգամ համատեղ պայքարել են օտար իշխանների դեմ։ Սակայն 1918 թ․ Վրաստանի և Հայաստանի անկախության հայտարարումից հետո տարածքային-սահմանային վեճ ծագեց նրանց միջև, որի պատճառը դեռևս զարիզմի ժամանակներում կատարված վարչատարածքային անարդար բաժանումն էր։ Հայկական երկու նահանգներ՝ Լոռին ու Ախալքալաքը, մտցվել էին Թիֆլիսի նահագնի մեջ։ Նորահռչակ Վրաստանի Հանրապետությունը ամեն կերպ ձգտում էր իր սահամանների մեջ վերցնել հայաբնակ այդ նահանգները։ Հայաստանի կառավարությունը ջանում էր հարցը լուծել բանակցությունների միջոցով։ Սակային սահմանային այդ վեճը 1918 թ․ դեկտեմբերին դառձավ հայ-վրացական զինված հանդիպման՝ պատերազմի։ Երբ վրաց իշխանությունները սկսեցին բռնություններ գործադրել տեղի հայության նկատմամբ, հակական զորամասերը մտան Լոռի, հաղթանակ տարան վրացիների նկատմամբ և իրենց հսկողության տակ առան նահանգամասը։ Հալածանքի ու հետապնդումների ենթարկվեցին Վրաստանում ապրող հայերը։ Փակվեցին ճանապարհները։ Բարեբախտաբար պատերազմը կարճ տևեց՝ շուրջ երեք շաբաթ։
Խնդիրն միջամտեցին Անտանտի՝ Անգլիայի և Ֆրանսիայի զինվորական ներկայացուցիչները։ 1919 թ․ հունվարին կողմերի միջև կայացվեց համաձայնություն։ Լոռին հայտարարվեց <<չեզոք գոտի>>։ Կաչճ ժամանակամիջոցում բարելավվեցին հայ-վրացական հարաբերությունները։ Վերաբացվեցին հաղորդակցության ուղիները։
Հայ-վրացական վիճելի տարածքային խնդիրը վերջնականորեն լուծվեց նրանով, որ 1921 թ․ Ախալքալաքի նահանգը միացավ Վրաստանին, իսկ Լոռին միացվեց Հայաստանին։
Հայ-արդբեջանական հարաբերությունները։ Շատ ավելի բարդ էին հարաբերությունները Արդրբեջանի հետ։ Առանձնապես սուր և շարունակական բնույթ կրեցին տարածքային-սամանային վեճերը։ Ադրբեջանը ձգում էր իշխել Լեռնային Ղարաբաղը (Արցախը), Զանգեզուրը (Սյունքիը), Շարուր-Նախիջևանը և այլ տարածքներ։ Այդ խնդրում Ադրբեջանին աջակցում էին Անգլիան և Թուրքիան, իսկ 1920 թ․ գարնանից՝ նաև Խորհրդային Ռուսաստանը։
1918 թ․ վերջին անգլիացիների միջամտությամբ արգելվեց Անդրանիկի զորախմբի առաջխաղուցումը դեպի Շուշօ ու Արցախ։ Անգլիական հրամանատարության առակցությամբ Արցախ-Զանգեզուրի նահանգապետ նշանակվեց թուրք ջարդարար Խոսրով բեկ Սուլթանովը։ Արցախ-Սյունքիքի հայություն չճանաչեց Ադրբեջանի գերիշխանությունը և զենքը ձեռքին պայքարի ելավ իր ազատության ու մայր հայրենիքին միանալու համար։ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը ձգտում էր խաղաղ միջոցներով լուծել Անդրբեջանի հետ ունեցած վիճելի հարցերը։ Սակայն այդ բանակցությունները արդյունք չտվեցին։ Մեծ տերությունները, շահագրգռված լինելով Բաքվի նավթով, ավելի հաճախ ճնշում էին գործադրում Հայասանի վրա, որպեսզի նա զիջումներ անի Ադրբեջանին։ Այդուհանդերձ՝ Հայաստանի կառավարությունը անում էր հնարավորինը՝ պաշտպան կանգնելու արցախահայության արդար դատին, Ղարաբաղը համարելով անկախ Հայաստանի Հանրապետության անբաժանելի մասը։

Շուշիի հայությունը 1920 թ․ մարտին երթարկվեց ահավոր սպանությանի։ Զոհվեց մոտ 8 հազար հայ։ Հայաստանի կառավարության որոշմամբ Դրոյի զորախումբը մտավ Ղարաբաղ։ Ապրիլի 25-ին արցախահայության 9-րդ համագումարը որոշում կայացրեց Լեռնային Ղարաբաղը վերամիավորվել Հայաստանի յանրապետությանը։
Իրադրությունը հայ-ադրբեջանական հարաբերություններում կտրուկ փոխվեց, երբ մի քանի օր անց՝ ապրիլի 28-ին, 11-րդ Կարմիր բանակի միջամտությամբ, առանց որևէ կրակոցի, խորհրդայնվեց Ադրբեջանը։ Դրանից հետո վերջինս սկսեց պաշտպանել Խորհրդային Ռուսաստանը։ Խորհրդային Արդբեջանի կառավարությունը և Ռուսաստանի 11-րդ Կարմիր բանակի հրամանատարությունը վերջնագիր ներկայացրի Հայաստանի Հանրապետությանը։ Դրան հետևեց թուրք-թաթար-բոլշևիկ զինուժի հարձակվելությունը Ղարաբաղ, Զանգեզուր և Նախիջևան։ Կարմիր բանակի օգնությամբ Ադրբեջանը իշխեց Լեռնային Ղարաբաղին։ Ավելի ուշ՝ 1921 թ․ հուլիսին, խորհրդային Ռուսաստանի բարձրագույն իշխանությունների թողտվուությամբ Լեռնային Ղարաբաղը, ինքնավար մարզի կարգավիճակով, բռնակցբեց Ադրբեջանին։
Այդ տեսակետից ծանր ճակատագիր ունեցավ նաև Նախիջևանը։ 1919 թ․ կեսերին անգլիացիների օգնությամբ Նախիջևանի նահանգը պաշտոնապես միացվեց Հայաստանի Հանրապետությանը։ Սակայն տեղի թաթարները Ադրբեջանի և Թուրքիայի իշխանությունների առակցությամբ ապստամբություն բարձրացրին ու հրաժարվեցին ճանաչել Հայաստանի իշխանությունը։ Շարուր-Նախիջևանի թաթարների շարունակական խռովությունների, ավերածությունների, թալանի հետևանքով երկրամասը գրեթե լիովին դատարկվեց։ Նախիջևանահայության մի մասը կոտորվեց, իսկ մյուսը հարկադրված դիմեց հայրենիքի հեռացումի։ 1920 թ․ աշնանը՝ թուրք-հայկական պատերազմի ժամանակ, Թուրքիան բռնազավթեց Նախիջևանի նահանգը։Իսկ 1921 թ․ (Մոսկվայի և Կարսի պայմանագրերով) Նախիջևանը հանձնվեց Խորհրդային Ադրբեջանին։
Միանգամայն այլ ընթացք ստացան իրադրաձությունները զանգեզուրում։ Հայց պատմության լուսավոր էջերից է Զանգեզուրի քաջակորով ժողովրդի ազգային-ազատագրական խայքարը թուրք-թաթար-բոլշևիկյան ոտնձգությունների դեմ։ Այդ պայքարը գլխավորվեց տաղանդավոր զորավար, ականավար քաղաքագետ ու գաղափարախոս Գարգեին Նժդեհը (1886-1955):

1920 թ․ աշնանը ինքնապաշտպանական չլսող կռիվների շնորհիվ լիովին ազատագրվեց Զանգեզուրը։ Այն սկզբում հայտարարվեց Ինքնավար Սյունիք, ապա՝ Լեռնահայաստան, իսկ 1921 թ․ հոլիսին վերջնականապես միացվեց Խորհրդային Հայաստանին։ Ներկայումս Սյունիքի մարզը Հայաստանի կազմում լինելու համար հայ ժողովուրդը մեծապես պատական է Գ․ Նժդեհին։
Ինչ վերաբերվում է հայ-թուրքական հարաբերություններին, ապա դրանք անմիջականորեն առնչվում էին Հայկական հարցին։

Unit. 7 I can describe my feelings

1. Complete the words and phrases
amazed
1. anxious
2. furious
3. astonished
4. thrilled
5. heartbroken
6. scared stiff
7. kissed

2. Write synonyms for these words and phrases.
worried – anxious
1. thrilled – excited
2. fed up – miserable
3. scared stiff – terrified
4. astonished – amazed

3. ABOUT YOU How might you feel in these situations? Write your answers using words from the table, or ask another student.
Somone hits your car because they were driving badly. I’d be furious.
1. You’ve just passed an important exam. I’d be anxious.
2. Your best friend has bought a car that you would to have. I am thrilled for her.
3. Your lovely old dog has just died. I would be very heartbroken and miserable.
4. A man walks up to you in the street and holds a knife to your face. I’d be furious.
5. You’re on holiday but you can’t go out because you’ve got a bad cold. I’d be upset.
6. You see someone you don’t know kissing your boyfriend/girlfriend. I’d be heartbroken, but that’s okay.
7. You have been chosen to make a speech at an important event. I would give an astonish speech.
8. You are going somewhere by plane and you don’t like flying. I would sleep or face my ‘fear’.

B. How emotional are you?
YOU AND YOUR EMOTIONS
a I’m an emotional person and I like to show my feelings. No.
b I think I’m quite sensitive, so I try not to upset other people. No.
c I’m sensitive about appearance. No.
d When I’m in a bad mood, I sometimes hurt people’s feelings. Yes.
e In general, I think I’m quite a moody person. No.
f When people have personal problems, I think I’m usually very sympathetic and supportive. Yes.

5. Cricle the correct answer.
Try not to hurt his feelings.
1. Sarah’s not very emotional, and tends to hide her feelings.
2. You can talk to Gary easily about your problems; he’s very sympathetic.
3. Be careful what you say to Susan because she’s very sensitive.
4. You never know what Karen will be like because she’s so moody.
5. Brian is the most insensitive man I know; he upsets everyone.
6. Love, anger, and fear are all emotions.

6. Complete the sentences with a suitable word.
Caroline is very sensitive. She seems to know when someone has a problem.
1. Keep away from Elton – he’s in a bad mood today.
2. He upset his parents because he was so rude to them.
3. My children cooked all my meals when I was ill. They were very sympathetic.
4. I broke my leg and it was really painful, but my friends weren’t very supportive.
5. I’m in a really good mood today. I think it’s the fantastic weather.
6. Paul tends to upset people and hurt their feelings