Posted in Պատմություն 9

Հայաստանի առաջին Հանրապետության պարբերական մամուլը 1918-1920 թթ.

1918 թ. մայիսի 28-ին՝ երկարատև ընդմիջումից հետո, Հայաստանի անկախության վերականգնումը հայ ժողովրդի կյանքում ունեցավ ոչ միայն քաղաքական, այլև պատմամշակութային խոշոր նշանակություն։ Աշխուժացավ հասարակական-քաղաքական կյանքը, սկսեց բուռն ծաղկում ապրել պարբերական մամուլը, լրագրական ու ստեղծագործական կյանքը։ ՀՀ կարճատև՝ ընդամենը 2.5 տարվա գոյության ընթացքում, տարբեր հաճախականությամբ լույս են տեսել, ընդհանուր հաշվով, 60 անուն պարբերականներ։ Դրանց ճնշող մեծամասնությունը հրատարակվում էին մայրաքաղաք Երևանում։
Զգալի թվաքանակով թերթեր էին լույս ընծայվում Ալեքսանդրապոլում, Կարսում, Էջմիածնում, Գորիսում և այլուր։ ՀՀ պարբերական մամուլը կարելի է բաժանել 3 տիպի՝ պաշտոնական, կուսակցական և անկախ (անկուսակցական)։ Պաշտոնական պարբերականների ընդհանուր թիվը կազմում էր 14 անուն թերթ, կուսակցականը՝ 38, իսկ անկախ մամուլինը՝ 8 անուն թերթ։

Պարբերական մամուլը կարևոր դեր է խաղացել Հայաստանի առաջին հանրապետությունում (1918-1920 թթ.) ՝ որպես ժամանակի բարդ պայմաններում տեղեկատվության, հաղորդակցության և հասարակության մոբիլիզացման միջոց: Այս ժամանակահատվածում Հայաստանում հայտնվեցին բազմաթիվ թերթեր և ամսագրեր, որոնք արտացոլում էին հանրապետության կյանքի քաղաքական, սոցիալական և մշակութային ասպեկտները: Դրանցից մի քանիսը ներառում էին:

“Գերմանա-հայկական լրագիրը” Թիֆլիսում լույս տեսած հայալեզու թերթ է, որն ուղղված է Հայաստանի գերմանական համայնքին:

“Ազգագրություն”, թերթ, որը լույս է տեսել Երևանում 1918-1921 թվականներին ։ Նա լայնորեն լուսաբանել է Հայաստանում տեղի ունեցող քաղաքական իրադարձություններն ու մշակութային խնդիրները ։

“Ազատ լրատ”, թերթ, հիմնական հայկական հանրապետական թերթը 1918 թվականին ։ Նա աջակցում էր ազգային անկախության և ժողովրդավարության գաղափարներին:

“Արև” – ը հայկական թերթ է, որը նույն կերպ է գործել Առաջին Հանրապետության ժամանակ ։ Նա հոդվածներ է հրապարակել քաղաքականության, մշակույթի և հասարակության մասին։

“Ազատ Հայաստան” – ը հրատարակութուն է, որ լրամշակուած է ազգային անկախութուններով եւ ընդհանրապես հայկական զինուած ուժերուն և ոճրագործներուն:

Այս և մյուս թերթերն ու ամսագրերը կարևոր են եղել Առաջին Հանրապետության ժամանակաշրջանում Հայաստանում տեղի ունեցած իրադարձությունների ականատեսներն ու տարեգրությունները ՝ արտացոլելով այդ պահին հայ հասարակության կարծիքների և տեսակետների լայն շրջանակ: